Kind van twee werelden

'De mens is als een kind van twee werelden.' Zoals hieronder al gezegd is, dacht Plato dat de mens aan de ene kant onderhevig was aan eros, begeerte, en zich daar aan de andere kant overheen kon zetten, door middel van de psyche.

Gaia heeft jullie het verhaal van het tweespan al uitgelegd. Twee paarden, en een menner die ze in toom moet houden. Het ene paard staat voor de eros, het andere voor de psyche. Het zwarte paard (de eros) wil naar beneden om te genieten van aardse genoegens, het witte (de psyche) trekt omhoog naar de ideeënwereld.

Dit is een mooie beschrijving, als iedereen zo graag naar de ideeënwereld zou willen. In Plato's tijd was de filosofie vrij populair (of dat is hoe wij het nu zien) en het is begrijpelijk dat hij er van uit ging dat mensen streven naar de ware kennis uit de ideeënwereld. Om daar te komen moest men echter zijn begeerte naar aardse genoegens onderdrukken.
Als ik tegenwoordig om mij heen kijk zie ik maar weinig mensen die streven naar kennis omwille van de kennis. Als mensen streven naar kennis moet deze meestal een ander (hoger?) doel dienen.
Net als het onderdrukken van begeerten, mensen zitten zo in elkaar dat ze altijd streven naar méér. Op die manier kunnen ze hun behoeften stillen, door zichzelf grotere genoegens in het vooruitzicht te stellen. 'Als ik nu mijn geld op een spaarrekening zet, in plaats van een computer te kopen, kan ik over een tijd een betere computer kopen.' Dit is niet het beste voorbeeld, maar het idee lijkt me duidelijk.

Nu gaan we het verhaal een beetje aanpassen. Ik zou de menner liever zien als onze beleving (hoe maken we dingen mee). Het witte paard is dan niet de psyche, maar de rede. De menner streeft volgens mij ook niet naar kennis uit de ideeënwereld, maar naar een zo groot mogelijk genoegen. Hier heeft hij de rede voor nodig. Als er een wei is met heerlijk mals gras, wil het zwarte paard zo snel mogelijk stoppen om van het gras te genieten. De rede weet, of vermoed, dat er verderop een weide is met mals gras én paardenbloemen, maar als ze bij de eerste weide zouden stoppen, zouden ze niet voor het donker bij de andere weide aankomen, en de volgende dag zouden de paardenbloemen verwelkt zijn. De rede kan zo de eros in toom houden en er voor zorgen dat ze de tweede wei bereiken. Op deze manier stelt de mens genot uit voor groter genot.