Ken uw Zelf

" Wat er omgaat in de diepste krochten van zijn geest, in het meest wezenlijke deel van zijn persoonlijkheid, wat zijn wakkere leven en zelfs zijn dromen, zijn doen en zijn laten bepaalt, daarvan heeft hij geen weet. "

Deze uitspraak lijkt vrij deterministisch^* , maar als je even goed nadenkt hoeft dat niet zo te zijn. Zoals het hier staat wordt de mens bepaald door iets waar hij geen weet van heeft. Dat betekent niet dat hij er geen invloed op heeft. Kijk maar eens naar de manier waarop we kennis vergaren, en dan met name op school. Als we dit determinisme vasthouden, is het een heel raar idee dat we zelf kunnen beslissen wat we wel en niet leren, of niet? Op de een of andere manier hebben we hier dus toch invloed op. Voor het gemak nemen we de term 'Zelf' ^{zie: ‘Heer in eigen huis?’} even over. Je Zelf bepaalt je doen en je laten, maar van dat Zelf heb jij eigenlijk geen weet.

Terug naar school. Als we iets willen leren, wat doen we dan in feite? Je kunt je hoofd niet dwingen dit woordje of dat jaartal op te nemen. In die zin zijn we niet de baas over ons eigen hoofd. Toch lukt het als je er lang genoeg voor zit om een hele woordenlijst uit je hoofd te leren. Dit komt omdat we ons Zelf de gelegenheid geven om iets te leren, we scheppen de nodige voorwaarden. Voor iedereen is dit weer anders. De een leert met kaartjes, de ander op de computer, weer een ander leest de woordjes hardop voor. De overeenkomst is dat ze allemaal een situatie scheppen waardoor het Zelf iets anders gaat doen, namelijk leren. Zeggenschap hebben we er dus niet over, maar we kunnen er wel degelijk invloed op uitoefenen.

Kijk maar eens naar ezelsbruggetjes. Als we iets echt niet kunnen onthouden, bedenken we er een geheugensteuntje voor. Bijvoorbeeld: wie kan nou de volgorde van de planeten uit zijn hoofd opzeggen? Er zijn vast mensen die het kunnen, maar de meeste hebben er óf lang op geleerd, óf hebben er een ezelsbruggetje voor. Zo hebben we in de les van afgelopen week een experiment gedaan waarbij de docent eerst de namen van de planeten oplas. Er was niemand die dit direct onthouden had. Hierna vertelde hij een klein verhaaltje, waarbij de woorden omgezet werden in beelden. Zo stond een gigantische thermometer voor Mercurius, en een mooie godin voor Venus. Nu bleef de volgorde van de planeten veel beter hangen.

Toch werkt het niet voor iedereen om iets om te zetten in beelden. Sommigen onthouden het juist veel beter door er een zinnetje van te maken. (Mijlenver Van Aarde Mag Je Soms Uren Niet Plassen : Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Uranus, Neptunus, Pluto). Dit komt omdat de een een beeld-denker is, en de ander een woord-denker. Wanneer iemand mij (als beeld-denker) het laatste ezelsbruggetje verteld zie ik een meetlat, een ruimtestation, een klok en een WC. Ik moet eerst nadenken wat van elk woord de eerste letter is, en dan welke planeet er ook met die letter begint. Voor mij is dit dus vrij omslachtig. Als ik voor het verhaaltje ga zie ik een thermometer, een godin, enz. voor mij is dit veel makkelijker omdat deze plaatjes met de planeten te maken hebben.

Niet alleen woord en beeld denken, maar talloze andere eigenschappen van ons Zelf kunnen ons helpen om het zo efficiënt mogelijk te beïnvloeden. 'Ken u zelf' (γνῶθι σεαυτόν) is een veel gebruikte uitspraak. Ook hier gaat hij weer op, alleen zou ik er van willen maken 'Ken uw Zelf'. Hoe meer je van je Zelf weet, des te beter kun je het positief beïnvloeden. Zoals in de Tao Te Ching staat: "Anderen kennen is wijsheid | Het zelf kennen is verlichting. | Anderen beheersen vereist kracht | Zichzelf beheersen vereist macht."

* determinisme: De mens wordt bepaald door iets waar hij geen invloed op heeft.

Bronnen:
http://www.ezelsbruggetje.nl/tags/planeet/
www.fi.uu.nl/toepassingen/03114/mars.html
http://nl.wikipedia.org/wiki/Het_Zelf
http://nl.wikipedia.org/wiki/Laozi
'Het oog in de storm' door Ellen Geerlings
Aantekeningen les