In de filosofie les van vorige week kregen we de opdracht na te denken over rechtvaardigheid. Het was leuk om te zien dat we als ‘nitwits’ toch al snel een paar kernbegrippen aanhaalden, die we veel terug zien nu we meer op dit onderwerp in gaan. Blijkbaar heeft iedereen, zonder zich er eerst in te verdiepen, al een bepaald idee over rechtvaardigheid. Nu is rechtvaardigheid een typische gevoelskwestie. Hoe vaak komt het wel niet voor dat we iets onrechtvaardig vinden, maar niet precies kunnen zeggen waarom dan precies. Dit maakt het ook erg moeilijk om goed over rechtvaardigheid te discussieren, we kunnen argumenten vaak niet onder woorden brengen, omdat ze niet rationeel zijn, maar gevoelsmatig. Vaak wordt deze 'gevoelskennis' ondergesneeuwd door rationele overwegingen, dat terwijl deze toch vrij belangrijk is, anders hadden we er niet zo'n heftig gevoel bij gehad. (Martha Nussbaum)1 Ik zal deze 'gevoels-argumenten' dan ook meenemen in mijn artikel.
Om het artikel niet te lang te maken ga ik niet op alle vragen in die Gaia gesteld heeft. Ik wil mijn mening geven op de vragen wát we eerlijk moeten verdelen, en de vraag of rechtvaardigheid wel mogelijk is. De uitwerkingen van die vragen raken soms wel aan andere, maar hebben niet de intentie ze te beantwoorden.
De eerste vraag die Gaia stelt is wát we dan rechtvaardig moeten verdelen. Hier hebben we het met ons groepje ook over gehad. We bedachten al snel dat we zaken als geld, geluk, levensmiddelen, werkgelegenheid, etc. bijna niet eerlijk te verdelen zijn, omdat de een zich er veel meer voor inspant dan de ander. In een Utopie zou je deze inspanning kunnen meten, en op grond daarvan uit kunnen betalen, maar in de werkelijkheid kan dat niet.
Omdat we als mens toch graag invloed willen hebben op ons eigen leven, er iets van willen maken, zou een gelijke verdeling van deze zaken geen bevredigende oplossing zijn. Wat verdelen we dan wel? Kansen. We vonden dat niet iedereen hetzelfde zou moeten krijgen als een ander, omdat er relevante verschillen zijn tussen mensen, maar die verschillen hebben allemaal te maken met de persoon zelf, niet met de omstandigheden waarin hij verkeert. Daarom vonden we dat iedereen recht zou moeten hebben op een gelijk begin, en zo dezelfde kansen krijgt. Wat hij met die kansen doet is aan hem. 
Dat brengt me op mijn stelling ‘Onrechtvaardigheid zit in de natuur van de mens.’ Deze gelijke kansen zijn namelijk niet te realiseren, omdat mensen niet gelijk zíjn, niet wat betreft interesses, maar wat betreft talenten. De een is nu eenmaal beter in wiskunde, en de ander in sociale vaardigheden. De kansen die je krijgt in je leven hangen voor een goed deel af van je (aangeboren!) talenten. Deze talenten kunnen we wel meer of minder ontwikkelen, maar het verschil zal er blijven. De onrechtvaardigheid zit in de natuur van de mens, omdat onze talenten in onze natuur zitten. Bij zaken als het land van geboorte, het sociale milieu, en een aantal andere zaken zouden in een utopie het verschil nog teniet gedaan kunnen worden, maar onze talenten zitten in onze natuur, daar is niet aan te knutselen.
Bronnen:
- http://mihai.punt.nl/index.php?r=1&id=264221&tbl_archief=0
- http://www.filosofiemagazine.nl/00/fm/nl/121_128/artikel/4997/Martha_Nussbaum:_%E2%80%98In_je_kwetsbaarheid_ervaar_je_het_goede%E2%80%99.html
- http://www.health-spy.com/difference.html
- http://www.extendlimits.nl/index.php/news/news_item/5589/
